مشکلات خواب نيز مانند خستگي در مبتلايان به نشانههاي کنشي عصبي متداول است.
بيخوابي: به اين معنا که به خواب رفتن يا خواب ماندن براي فرد دشوار است يا خيلي زود از خواب بيدار ميشود.
پرخوابي: به اين معنا که فرد بيش از اندازه ميخوابد و اغلب پس از بيدار شدن همچنان خسته است.
مشکلات خواب ممکن است به عنوان بخشي از اضطراب يا افسردگي بروز کنند، با اين حال بايد بدانيم اگر کسي مشکل خواب داشته باشد، لزوماً مضطرب يا افسرده نيست.
در اينجا چند روش براي خوابيدن آورده شده است. گاه به آنها «بهداشت اوليهي خواب» گفته ميشود.
چند نکتهي اساسي براي يک خواب شبانهي بهتر
• ساعات خود را تنظيم کنيد. اگر هميشه در ساعت مشخصي به خواب برويد يا از خواب بيدار شويد، بدن شما براي خواب بهتر برنامهريزي ميشود.
• محيطي آرامبخش براي استراحت و خواب آماده کنيد. اتاق خواب شما بايد صرفاً براي استراحت و خواب مناسبسازي شده باشد. زياد گرم يا زياد سرد نباشد و تا جاي ممکن ساکت و تاريک باشد.
• تخت شما بايد راحت باشد. روي تختي که بيش از حد نرم، بيش از حد سفت، بيش از اندازه کوچک يا زيادي قديمي باشد نميتوان خوابي راحت داشت.
• بيشتر ورزش کنيد. ورزش مداوم و متعادل ـ مانند شنا يا پيادهروي ـ استرسها و فشارهاي روز را از شما دور ميکند؛ اما اگر زمان ورزش زيادي به زمان خواب شما نزديک باشد، مانع از خوابيدنتان خواهد شد.
• مصرف محرکهايي مانند کافئين، چاي يا قهوه را کم کنيد؛ بهخصوص در بعد از ظهر. اين مواد مانع خواب رفتن و عميق شدن خواب ميشوند. به جاي اينها يک نوشيدني گرم با شير يا چاي سبز بخوريد.
• بيش از اندازه نخوريد و نياشاميد. غذا يا الکل بيش از اندازه ـ بهخصوص ديروقت شب ـ درست پيش از زمان خواب، ميتواند الگوي خواب را به هم بريزد. الکل شايد در نهايت باعث شود شما به خواب برويد، اما در ادامهي شب خواب شما را به هم خواهد ريخت.
• سيگار نکشيد. بله، سيگار هم براي خواب خوب نيست. بيشتر طول ميکشد تا افراد سيگاري به خواب روند، در طول شب بيشتر از خواب بلند ميشوند و آشفتگي خواب بيشتري را تجربه ميکنند.
• سعي کنيد پيش از رفتن به رختخواب آرام باشيد. در وان گرم استراحت کنيد، موسيقي ملايمي گوش دهيد، کمي يوگا انجام دهيد؛ تمام اين کارها به آرام کردن ذهن و بدن شما کمک ميکند. شايد پزشکتان يک نوار مراقبهي مفيد نيز به شما معرفي کند.
• با نوشتن فهرستي که قرار است روز بعد به آن بپردازيد، با نگرانيها يا کار سنگين مقابله کنيد.
• اگر خوابتان نميبرد، سر جايتان دراز نکشيد و در اين باره نگران نباشيد. بلند شويد و کار آرامشبخشي را انجام دهيد تا دوباره خوابآلود شويد. سپس به تخت برگرديد.
بيخوابي – نگراني دربارهي به خواب رفتن
يکي از متداولترين دلايل بيخوابي، اضطراب دربارهي خوابيدن است.
اغلب اتفاقي که رخ ميدهد اين است که فرد متوجه ميشود خسته است، اما همين که به رختخواب ميرود نگرانياش شروع ميشود که چرا خوابش نميبرد و چه شب وحشتناکي در پيش خواهد داشت.
به خواب رفتن بايد فرآيندي خودکار باشد. اگر بيش از اندازه به آن فکر کنيد، به درستي انجام نميشود. از اين نظر درست مانند مشکل ضعف کنشي است که هر چه بيشتر دربارهي پايتان فکر کنيد، ضعيفتر ميشود.
اينکه بياموزيد به خوابيدن فکر نکنيد دشوار است، اما همين که متوجه شويد مشکل از کجاست، گام نخست را برداشتهايد.
من روش پروفسور کالين اسپي ـ نويسندهي اين مقاله براي روزنامهي گاردين در بريتانيا ـ را توصيه ميکنم.
کتاب خودياري موجود در اين پيوند نيز ميتواند به شما کمک کند.
اين مقاله دربارهي کمبود خواب نيز به حقايق و توصيههاي خوبي پرداخته است.