مشکلات راه رفتن کنشي (اختلال راه رفتن کنشي)
اختلالات راه رفتن کنشي چه هستند؟
اختلال حرکتي کنشي به اين معنا است که يکي از بخش‌هاي بدن به دليل کارکرد نامناسب سيستم عصبي (ولي نه به دليل يک بيماري عصب‌شناختي زيربنايي) حرکات غيرعادي يا وضعيت قرارگيري غيرعادي دارد.
انواع مختلفي از مشکلات راه رفتن مي‌توانند به عنوان بخشي از يک اختلال کنشي بروز کنند. مانند تمام اختلالات کنشي ديگر، اين مشکلات نيز به اين دليل نيستند که افراد عامدانه چنين راه مي‌روند. حرکت و نحوه‌ي راه رفتن به اين شکل غيرارادي است.
در سال 2016، ميراندا لايسنس اهل کوئينزلند استراليا فيلم کوتاهي را تهيه کرد که در آن از تجربه‌ي خود با اختلال راه رفتن کنشي، با عمويش جف لايسنس صحبت کرده است.
من بسيار از ميراندا و جف ممنونم که به من اجازه دادند اين داستان را در اين وب‌سايت با شما به اشتراک بگذارم.
اين فيلم صحبت‌هاي زيادي درباره‌ي اختلال راه رفتن کنشي و نحوه‌ي درمان دارد. در زير مي‌توانيد بيشتر درباره‌ي انواع مختلف اختلال راه رفتن کنشي و درمان آنها بخوانيد.
اينها متداول‌ترين شکل‌هاي اختلال راه رفتن کنشي هستند:
1- راه رفتن با کشيدن پاي مبتلا به ضعف کنشي
يکي از متداول‌ترين اختلالات راه رفتن کنشي، کشيدن عضو است که در مبتلايان به ضعف در يک پا ديده مي‌شود. در اينجا مي‌توانيد بيشتر درباره‌ي ضعف کنشي پا بخوانيد.
مبتلايان به اين نوع از ضعف پا متوجه مي‌شوند پاي ضعيفشان را به دنبال خود مي‌کشند. هميشه هم در ظاهر چنين شديد به نظر نمي‌رسد. مچ اغلب مانند تصاوير به داخل يا بيرون پيچيده شده است. بعضي افراد احساس مي‌کنند پايشان مانند آهن‌ربايي به زمين چسبيده است.
2- خالي کردن ناگهاني زانو: در شرايط عادي اين مشکل را نيز با پيدا کردن يک ضعف کنشي در يک يا هر دو پا مرتبط مي‌کنند. گاهي اگر هر دو زانو هم‌زمان خالي کنند، به حمله‌ي افتادن منجر مي‌شود؛ هرچند بايد در نظر داشت که ممکن است اين وضعيت به دلايل ديگري ـ از جمله مشکلات زانو ـ رخ داده باشد.
3- راه رفتن با گام‌هاي کوچک و آهسته («پياده‌روي روي يخ»): وضعيتي از راه رفتن بدون تعادل است، به طوري که فرد چنان قدمهاي کوچکي برمي‌دارد که گويي روي يخ راه مي‌رود. پاها کاملاً خشک بوده و کف پاها دور از هم روي زمين قرار مي‌گيرد. علت اينکه افراد به چنين شکلي از راه رفتن عادت مي‌کنند اغلب اين است که قبلاً زمين خورده‌اند و نگران تکرار اين واقعه در آينده هستند.
4- راه رفتن با تاب خوردن: در اين نوع راه رفتن فرد از يک طرف به طرف ديگر تاب مي‌خورد؛ به‌خصوص در قسمت بالاي بدن. پاها اين حرکات را اصطلاح مي‌کنند. در ظاهر به نظر مي‌رسد که فرد دارد زمين مي‌خورد ولي بعد موفق مي‌شود خود را نگه دارد.
5- بيش‌حرکتي در راه رفتن: اختلالات حرکتي کنشي گاهي به حرکات شديد و افراطي در دست‌ها، تن يا پاها منجر مي‌شوند. اين حرکات در بعضي افراد به‌خصوص در زمان راه رفتن تشديد مي‌شود.
6- راه رفتن قوزکرده: اين يک شکل نادر از اختلال راه رفتن است که در آن به نظر مي‌رسد فرد قوز کرده است. اين نوع راه رفتن معمولاً به ترس از زمين خوردن مرتبط است.
مشکلات ايستادن کنشي
به اين مشکل «ناايستي» گفته مي‌شود. به اين صورت که فرد در بي‌حرکت ايستادن مشکل دارد، اما راه رفتنش طبيعي است. تشخيص زماني انجام مي‌شود که مشخص شود اگر حواس شخص پرت باشد (مثلاً در حال بازي با موبايلش باشد يا از او بخواهند اعدادي را که روي پشتش نوشته مي‌شود حدس بزند) مشکلاتي که در زمان ايستادن وجود دارد، از بين مي‌رود.
تشخيص چگونه انجام مي‌شود؟
تشخيص يک اختلال راه رفتن کنشي را اغلب عصب‌شناس تعيين مي‌کند. تشخيص اين مشکل کار دشواري است، چون به دانش تخصصي درباره‌ي گستره‌ي اختلالات حرکتي ناشي از بيماري‌هاي عصب‌شناختي نياز دارد که بسيار غيرمعمول و حتي غيرعادي هستند.
حتي عصب‌شناسان هم بايد در تعيين تشخيص اختلال راه رفتن کنشي محتاط عمل کنند. مطالعات نشان داده‌اند که بيش از ساير اختلالات کنشي، در تشخيص اختلال راه رفتن کنشي اشتباه صورت مي‌گيرد.
اما اين بدان معنا نيست که امکان تشخيص وجود ندارد.
ويژگي‌هايي که به تشخيص کمک مي‌کنند، عبارتاند از:
1- شواهدي دال بر وجود نشانههاي مثبت رعشهي کنشي يا ضعف اندام کنشي در معاينه
2- گام برداشتن به طرفين به صورت مداوم و راه رفتن به شيوه‌اي که مقرون‌به‌صرفه نيست (به اين معنا که از راه رفتن عادي انرژي بيشتري مصرف کند)
3- در زمان عقب‌عقب رفتن، راه رفتن بهتر مي‌شود
4- با تغيير ريتم يا سرعت حرکت، راه رفتن بهتر مي‌شود
5- در زمان گوش دادن به موسيقي، راه رفتن بهتر مي‌شود
6- زماني که از فرد خواسته مي‌شود تکليف ديگري را انجام دهد (مثلاً اعدادي را که پشتش نوشته مي‌شود حدس بزند يا با موبايلش بازي کند) مشکلات تعادل در زمان ايستادن بهتر مي‌شود
درمان اختلال راه رفتن کنشي
فيزيوتراپي از جانب کسي که با اختلالات کنشي عصبي آشنا است، مهم‌ترين بخش درمان است.
بعضي از کارهايي که به اين بيماران کمک مي‌کند ممکن است در نوشته عجيب و غريب به نظر برسد؛ اما همه به اين منظور طراحي شده‌اند که به مغز کمک کنند حرکات «خودکار» خود را در موقعيتي که الگوي طبيعي حرکت مختل شده است، دوباره به دست آورد.
اين مثال خوبي است که نشان مي‌دهد اعتماد داشتن به تشخيص کمک شايان توجهي به روند درمان مي‌کند. اگر فکر کنيد هيچ‌کس نمي‌داند مشکل از کجاست، قابل درک است که مايل نباشيد مواردي را که در زير آمده امتحان کنيد:
1- سعي کنيد در حال راه رفتن آهنگي را زمزمه کنيد يا بخوانيد (حتي اگر لازم است در دلتان!). آيا اين کار راه رفتن را آسان‌تر کرد؟
2- اگر در راه رفتن مشکل داريد، سعي کنيد عقب‌عقب راه برويد. عقب رفتن يک برنامه‌ي متفاوت در مغز است و ممکن است حيرت کنيد که اين کار برايتان آسان‌تر از جلو رفتن است.
3- بدويد. براي بيماراني که توانايي بيشتري دارند، گاه يک دوي آرام حرکت کردن را تسهيل مي‌کند. شبيه به فردي که لکنت زبان دارد و در صحبت کردن مشکل دارد، اما بدون مشکل آواز مي‌خواند.
4- اگر سعي داريد راه برويد و نمي‌توانيد، ثابت بايستيد و پيش از اينکه ادامه دهيد براي چند ثانيه وزنتان را از يک طرف به طرف ديگر بيندازيد.