سردرد مزمن روزانه
راهنماي بيمار
هدف اين بروشور اين است که کمي درباره‌ي سردرد روزانه‌ي مزمن و معني آن توضيح دهد. تمام مواردي که در اينجا آورده شده، ممکن است براي شما کاربرد نداشته باشد و خوب است در اين باره با پزشکي که بروشور را به شما داده است، صحبت کنيد.
سردرد مزمن روزانه چيست؟
خيلي وقت‌ها ديگران متوجه نمي‌شوند چگونه ممکن است کسي بدون هيچ علت مشخصي به سردردي بسيار شديد دچار شود.
سردرد مزمن روزانه شايع‌ترين نوع سردرد است که افراد به دليل آن به کلينيک‌هاي نورولوژي مراجعه مي‌کنند. اين نوع سردرد، بيشتر روزها و اغلب براي بيشتر طول روز وجود دارد و به‌طور معمول داراي ويژگي‌هاي زير است:
• فشار پيوسته يا احساس ضربان که گاهي اوقات به شکل کوبيدن درمي‌آيد.
• مي‌تواند در کل سر، در يک طرف يا گاهي در يک منطقه‌ي کوچک متمرکز باشد.
• شدت آن اغلب متغير است، اما روزبه‌روز در حال بدتر شدن است.
• مسکن‌هاي معمولي تنها درد را تسکين مي‌دهند.
ساير علائم مرتبط با سردرد مزمن روزانه
اغلب سردرد تنها علامتي نيست که افراد مبتلا به سردرد مزمن روزانه به آن دچار هستند. در زير به برخي از نشانه‌هاي رايج همراه با سردرد مزمن روزانه اشاره مي‌کنيم:
• خستگي/ کوفتگي • اختلال خواب (خواب ناکافي يا بيش از حد)
• درد پشت يا گردن • مشکل در پيدا کردن کلمه
• تمرکز ضعيف • تاري ديد
• حالت تهوع • اجتناب از نور روشن
• نااميدي، خشم • احساس ناخوشي
• بي‌لذتي • نگراني
اين تشخيص قانع‌کننده‌اي به نظر نمي‌رسد...
درست است که سردرد مزمن روزانه يک تشخيص پرطمطراق نيست؛ اما به‌طور گسترده‌اي در علوم اعصاب و جامعه‌ي بين‌المللي سردرد شناخته شده است. اين بيماري نام‌هاي بسياري دارد، از جمله:
• سردرد از نوع تنش مزمن
• سردرد انقباض عضلاني
مشکل اين اسامي اين است که اين نوع سردرد ممکن است بدون «تنش» و به دلايلي غير از «انقباض عضلاني» ايجاد شود.
افراد مبتلا به سردرد مزمن روزمره و ميگرن اغلب عقيده دارند در بين اين دو مشکل، سردرد مزمن روزانه بدتر است. هرچند نامي که بر اين بيماري گذاشته‌اند، نشان‌دهنده‌ي شدت واقعي اين درد نيست.
از کجا مطمئن شويم بيماري ديگري نداريم؟
سردرد مزمن روزانه يک وضعيت باليني متمايز است. درست همان‌طور که متخصصان مغز و اعصاب براي تشخيص ميگرن اسکن مغزي انجام نمي‌دهند، معمولاً تشخيص سردرد مزمن روزانه نيز نيازي به اسکن مغزي ندارد؛ به‌خصوص در شرايطي که سردرد طي چند ماه ادامه داشته باشد.
پزشک شما يک تاريخ دقيق تعيين مي‌کند و در آن تاريخ معاينه‌ي مربوطه را انجام خواهد داد. اگر پزشک روي شما اسکن انجام نداد، به اين دليل است که در مورد تشخيص اطمينان دارد. پزشک حتماً اطمينان حاصل مي‌کند که علت بدخيمي مانند تومور مغزي وجود ندارد. به ياد داشته باشيد که ما متخصص‌هاي اعصاب هستيم که بيماري افراد مبتلا به تومورهاي مغزي را تشخيص مي‌دهيم، بنابراين خوب مي‌دانيم آن بيماري چگونه است.
دلم مي‌خواهد اسکن مغزي انجام دهم...
اگر بعد از مشاوره احساس ناراحتي مي‌کنيد، با پزشک خود در مورد مزايا و معايب انجام سي‌تي‌اسکن صحبت کنيد. گاهي ما اين کار را صرفاً براي اطمينان دادن به شما ـ و نه خودمان ـ انجام مي‌دهيم.
چرا اين مشکل براي من پيش آمده است؟
سردرد مزمن روزانه يک پديده‌ي پيچيده است که احتمالاً علل مختلفي دارد.
اطلاعات ما درباره‌ي نحوه‌ي عملکرد درد به ما مي‌گويد که در سيستم عصبي، در انتهاي عصب در سر و در خود مغز محلي وجود دارد که اين روند حساس‌سازي و تقويت درد در آنجا رخ مي‌دهد.
اين مشکل مانند اين است که يکي از پيچ‌هاي تنظيم‌کننده را در سر شما بيش از حد پيچانده باشند.
در مورد اکثر افراد نمي‌توان به‌سادگي متوجه شد که چرا اين اتفاق افتاده است، اما برخي از عوامل بالقوه‌ي مرتبط عبارت‌اند از:
1. سابقه‌ي انواع سردرد يا درد. افرادي که در گذشته سابقه‌ي انواع ديگري از سردرد مانند ميگرن را داشته‌اند، آسيب‌پذيرتر هستند. وقتي زنجيره‌اي از دردهاي ميگرني به سردرد مزمن روزانه تبديل مي‌شود، گاهي به آن «ميگرن تغييرشکل‌يافته» هم مي‌گويند.
2. سابقه‌ي درد مزمن ديگر. برخي افراد مستعد ابتلا به سندرم درد مزمن ـ مانند فيبروميالژيا (درد عضلاني)، درد پشت و گردن، درد شکمي و درد لگن ـ هستند. دلايل پيچيده‌اي براي ايجاد چنين آسيب‌پذيري‌اي وجود دارد؛ اما توجه به اين موضوع مي‌تواند براي روشن کردن مسئله مفيد باشد.
3. استرس. به نظر مي‌رسد بين استرس و اين نوع سردرد ارتباطي وجود دارد. استرس باعث مي‌شود سردرد بدتر شود و سردرد نيز موجب استرس مي‌شود، چون اين وضعيت علاوه بر ايجاد درد مي‌تواند نگران‌کننده نيز باشد. قرار نيست فرض کنيد سردرد واقعي نيست و تماماً «ساخته‌ي ذهن شما» يا «روان‌شناختي» است، اما توجه به استرس و احساسات هم مي‌تواند تفاوت بزرگي را در سردرد ايجاد کند.
4. استفاده‌ي زياد از داروهاي مسکن. در سال‌هاي اخير مشخص شده است که استفاده از مسکن‌هايي نظير کدئين و استامينوفن‌ها مي‌تواند باعث سردرد روزانه‌ي مزمن شود. به‌احتمال زياد خودتان قبلاً متوجه شده‌ايد که مسکن‌هاي معمولي فقط از شدت درد کم مي‌کنند و تأثيرگذاري صد درصدي ندارند. بدتر از همه اينکه، زماني که اثر مسکن‌ها در حال از بين رفتن است، باعث تشديد سردرد هم مي‌شوند. با گذشت زمان، اين روند مي‌تواند باعث شود سردرد به‌تدريج شديدتر شود.
براي کمک به خودم جهت بهتر شدن چه کاري مي‌توانم انجام دهم؟
به تصوير نگاه کنيد. کدام‌يک از اين موارد براي شما کاربرد دارد؟
اگر مدت‌زمان زيادي سردرد داشته‌ايد، بهبود آن هم مدت زيادي طول مي‌کشد. در اين مدت، اين موارد مي‌تواند به شما کمک کند:
• تشخيص قطعي احساس راضي‌کننده‌اي دارد. اگر ترديد داشته باشيد که تشخيص اشتباه است، بهبود شما نيز با مشکل روبه‌رو خواهد شد.
• داروهاي مسکن هميشگي را قطع کنيد. براي جلوگيري از مصرف داروهاي مسکن هميشگي (مانند ايبوپروفن، استامينوفن و کدئين) سخت تلاش کنيد. هنگامي که مصرف اين داروها را متوقف کنيد، سردرد شما به‌طور موقت (تا چند هفته پيش از بهبودي) شديدتر مي‌شود. دو راه براي قطع مصرف قرص وجود دارد:
o تاريخي براي قطع مصرف دارو تعيين کنيد (مثل روشي که براي ترک سيگار انجام مي‌شود).
o به‌تدريج مصرف دارو را کم و سپس آن را قطع کنيد.
قطع مصرف مسکن‌هاي معمولي آسان نيست، اما مي‌تواند يک گام حياتي در مسير بهبودي باشد.
• عادات خواب خود را بهبود بخشيد. هر شب در يک زمان معين به رختخواب برويد. بعد از ساعت 6 بعد از ظهر از خوردن قهوه، چاي يا نوشابه اجتناب کنيد. آيا تختخواب شما راحت/ زيادي گرم يا سرد است؟
• درمان دارويي. داروهاي ضدافسردگي‌هايي مانند آمي‌تريپتلين مي‌تواند در درمان اين بيماري‌ها مفيد باشد؛ حتي براي افرادي که احساس افسردگي نمي‌کنند. از اين داروها براي درمان ميگرن و درد پشت نيز استفاده مي‌شود. اين داروها مانند واليوم يا کدئين اعتيادآور نيستند و با بهبود خواب و تغيير سطح برخي از مواد شيميايي در مغز عمل مي‌کنند. بدون مصرف اين داروها هم بهبودي امکان‌پذير است، اما اين داروها احتمالاً موفقيت را افزايش مي‌دهند. هنگامي که براي اولين بار مصرف آنها را شروع مي‌کنيد، ممکن است عوارض جانبي‌اي را تجربه کنيد که اغلب بعد از چند هفته از ميان مي‌رود.
• به استرس/ نگراني/ خلق‌وخوي خود توجه کنيد. اگر به دلايل ديگر دچار استرس يا احساس غم هستيد، پيدا کردن راه حل‌هايي براي اين مشکلات مي‌تواند سردرد شما را نيز بهبود ببخشد.
سردرد مزمن روزمره تماماً ساخته‌ي ذهن نيست، اما استرس و نگراني مي‌تواند آن را تشديد کند.
• درمان‌هاي ديگر. گاهي ممکن است انجام فيزيوتراپي گردن نيز پيشنهاد شود. درمان‌هاي جايگزين مانند طب سوزني و ماساژ تأييد نشده‌اند، اما مي‌توانند به برخي از بيماران کمک کنند.
از کجا مي‌توانم اطلاعات بيشتري به دست آورم؟
در اين وب‌سايت مي‌توانيد آدرس تمام سازمان‌هاي بزرگ مرتبط با سردرد را در بريتانيا پيدا کنيد: www.headacheuk.org